Onderweegs over brandweer en onderwijs

Dirk Onderweegs was na  de Tweede Wereldoorlog lang gemeentesecretaris van Genemuiden. Wout van Olst kreeg onlangs een verhaal in zijn bezit waarin Onderweegs aan een Genemuidenaar die na lange tijd Verenigde Staten terugkeer op zijn geboortegrond. De gemeentesecretaris vertelt over de veranderingen in de stad. Dit keer gaat dat over de brandweer en het onderwijs.

Na dit gesprek zetten wij onze wandeling door Genemuiden voort vanaf het Kampereinde. Het viel ons beiden op dat er zoveel winkelpanden in de laatste jaren waren vernieuwd. “Genemuiden schijnt geen slechte jaren achter de rug te hebben”, merkte mijn gast op. Nu kon ik dat gelukkig beamen, al voegde ik er aan toe dat in dit opzicht onze plaats over haar hoogtepunt heen is en zich thans in dalende lijn beweegt. Bij de nieuwe brandweerkazerne gekomen deelde ik hem mede dat in 1950 de oude fröbelschool een nieuwe bestemming had gekregen door een eenvoudige verbouwing die rond ƒ.6.000,- heeft gekost. Hierdoor kon al het brandweermateriaal thans op één punt worden geconcentreerd. In 1951 is een nieuwe manschappenwagen-trekker aangeschaft zodat we met een variant op het bekende liedje kunnen zeggen; “Genemuiden kan rustig slapen, de brandweer is paraat, haar mannen waken”.

Onderwijs    

Finse school

Bij de werkplaats van Tiemen Breman schoten wij de Hasselterdijk op of zoals deze thans heet:  Gen. Majoor Simondsstraat. Bij het zogenaamde Fort gekomen vertelde ik mijn metgezel dat de nieuwe school van de Gereformeerde Gemeente, waar we het zicht op hadden, in 1949 is gebouwd. Het is een vijf lokalige Finse school, geheel van hout en pasklaar uit Finland geïmporteerd. Praefabricated, om in modern jargon te zeggen. Zij is in gebruik genomen op 3 januari 1950 en heeft de naam gekregen van “Rehobothschool”. Inderdaad is voor het onderwijs van de Gereformeerde Gemeente ruimte gemaakt want de laatste jaren waren twee klassen ondergebracht in de oude vervallen fröbelschool, welke thans tot brandweerkazerne is omgebouwd. Goedkoop is een Finse school echter niet want zij heeft de gemeente ruim een ton gekost met inbegrip van centrale verwarming. Naast deze school heeft het schoolbestuur een fraaie woning laten bouwen voor het hoofd, de heer Van Vulpen. Op de vraag van mijn gast waarom de school zo achteraf is geplaatst deelde ik hem mede dat de school in het zogenaamde uitbreidingsplan “De Binnenlanden” staat, aan een nieuwe straat welke de naam heeft gekregen van de schenker van de stadsrechten nl. Jan van Nassau, destijds bisschop van Utrecht. De uitbreiding van de plaats zal in deze buurt plaats vinden hetgeen ook reeds blijkt uit de reeds aangelegde straat en de in aanbouw zijnde woningen aldaar.

Openbare school

de oude Kaaischool

In de naaste toekomst zullen daar nog twee scholen moeten verrijzen en wel voor het openbaar en het voortgezet lager onderwijs. Tot de bouw van deze scholen is in principe reeds besloten maar… de uitvoering van dit besluit hangt af van de toewijzing van bouwvolume door Den Haag en van het verkrijgen van het benodigde bouwkapitaal. De zogenaamde Kaai school is niet alleen versleten maar voldoet in geen enkel opzicht aan de moderne eisen die aan de tegenwoordige schoolgebouwen worden gesteld. Dat men vroeger in dit opzicht minder rekening hield met licht, lucht en ruimte blijkt wel uit de bouw dezer school met haar ramen op de noordzijde en met de openbare straat als enige speelplaats. De bouw van een nieuwe openbare lagere school is waarlijk geen luxe.

Voortgezet lager onderwijs

De tweede school die op de nominatie staat om gebouwd te worden is een school voor bijzonder voortgezet lager onderwijs. Hierover wil ik gaarne iets meer zeggen. U herinnert zich nog wel dat het christelijk onderwijs ter plaatse wordt gegeven in drie scholen van verschillende richtingen. Pogingen om tot samenwerking of tot fusie te komen hadden tot dusver geen succes, jammer genoeg, want naar mijn gevoelen hadden we in Genemuiden voldoende aan één algemene christelijke school. Een paar jaar geleden is het voortgezet lager onderwijs in ons land geïntroduceerd. De bedoeling ervan was goed doch in de praktijk blijkt er van dit onderwijs op de lagere scholen weinig terecht te komen bij gebrek aan geschikte onderwijskrachten en aan leermateriaal. Feitelijk behoort dit soort onderwijs gegeven te worden op aparte scholen want naast de vakken van algemene ontwikkeling wordt er onderwijs gegeven in land en tuinbouw, handarbeid en voor de meisjes in naaien en koken.

In het algemeen kan men zeggen dat het voortgezet lager onderwijs de kinderen meer bekwaam tracht te maken voor het practische leven van elke dag. In onze gemeente besefte men dat ook. Dit heeft er toe geleid dat op initiatief van de inspecteur van het lager onderwijs de schoolbesturen de hoofden bij elkaar hebben gestoken om te bezien of door samenwerking op dit terrein ook iets viel te bereiken. En, Gode zij dank, is de beoogde samenwerking tot stand gekomen. Er is een stichting in het leven geroepen waarin vertegenwoordigers van de drie kerkelijke richtingen zijn opgenomen die tot doel heeft de oprichting van een bijzondere school voor V.G.L.O. te bevorderen. Het is te hopen dat dit kleine plantje van interkerkelijke samenwerking mag uitgroeien tot een grote boom onder welks takken de inwoners van Genemuiden in vrede mogen leven opdat vervuld moge worden het woord van Jezus Christus: ”Ik wil dat zij allen één zijn”. Dit woord is niet enkel een wens van Christus maar meer nog een gebod tot Zijn volgelingen dat maar al te vaak genegeerd word tot schade van de uitbreiding van Gods Koninkrijk.

Buitengewoon lager onderwijs

Tenslotte valt er op onderwijsgebied nog iets te vermelden en dat is de plaats gehad hebbende stichting van een school voor bijzonder buitengewoon lager onderwijs te Kampen. Deze school is niet alleen voor de stichtingsplaats maar evenzeer voor de omliggende gemeenten van grote betekenis. In elke plaats of dorp treft men kinderen aan die, wat men noemt, op de lagere school niet goed kunnen meekomen. Zij zijn voor de onderwijzers een bron van voortdurende zorg en voor de ouders vaak een oorzaak van teleurstelling. Ten onrechte wordt deze kinderen vaak verweten dat zij niet willen leren. In de laatste jaren is men tot het inzicht gekomen dat er bij deze kinderen geen onwil doch onmacht aanwezig is. Zij zijn niet minder dan de andere kinderen doch wel anders. Hun hersentjes reageren in de regel minder vlug en kunnen daarom het tempo van het gewone onderwijs niet bijhouden. Deze factoren maken het noodzakelijk hen speciaal op hun reactie en bevattingsvermogen ingesteld onderwijs te doen geven. Op de gewone lagere scholen is dit natuurlijk niet mogelijk te midden van de andere kinderen. Daarom heeft het gemeentebestuur van Kampen in 1947 het initiatief genomen voor de stichting van een bijzondere school voor buitengewoon lager onderwijs. In 1948 is deze school in gebruik genomen. Van meet af aan heeft ook onze gemeente haar aandeel geleverd in de bevolking dezer school. Momenteel gaan 16 kinderen elke dag met de bus naar Kampen. Er zijn echter nog steeds ouders die uit valse schaamte hun kind of kinderen niet naar deze school sturen. Later zullen zij moeten bekennen dat zij door hun dom en onverantwoordelijk schaamtegevoel hun kinderen voor hun verdere leven grote geestelijke schade hebben berokkend.

Bewaarschoolonderwijs

Nu we het toch over kinderen hebben is het ook nog de moeite waard te vertellen dat de gemeenteraad in 1951 heeft besloten het bewaarschoolonderwijs te subsidiëren met ƒ.10,- per kind. De, aan de toekenning van dit subsidie verbonden voorwaarden, onder meer deze dat de school toegankelijk moet zijn voor kinderen van elke gezindte, zijn door het bestuur van de Hervormde bewaarschool geaccepteerd. Er bestaan plannen voor de bouw van een nieuw Hervormde kleuterschool op het zogenaamde Fort aan de Simondsstraat doch de tijdsomstandigheden zijn echter niet gunstig voor de realisering dezer plannen.

Wout van Olst