Stoomgemaal na 160 jaar nog steeds vitaal

Foto's: Pieter Polman en tekst: Enrico Kolk

Stoomgemaal Mastenbroek bestaat 160 jaar. In het bijgebouw daarvan werd dat vanmiddag met een mini-symposium gevierd. “Het is een vitale oude die hier verjaart”, meende burgemeester Bilder, die de bijeenkomst opende. “Het gemaal is in goede conditie.”

En dat voor een gemaal dat met de hand gemaakt is, zoals stichtingsvoorzitter Wim Porte in zijn toespraak aangaf. “Het is in Amsterdam gemaakt handwerk en het werkt nog steeds. Dat is onze trots.” Het was de eerste stoommachine die buiten de Hollanden gebouwd werd. “Die dingen deden het zo voortreffelijk dat men vijf jaar later (toen pas, want men vertrouwde de techniek nog niet echt) de molens afbrak en stoomgemalen ging bouwen.”

Niet voor niets noemde Jan Reijnen van de Nederlandse Gemalen Stichting het gemaal dan ook het ‘meest interessante monument uit de Nederlandse waterstaat.’ Van de 750 gebouwde stoomgemalen zijn er 740 gesloopt. Deze niet: “In 1957 is er binnen de gemeente al gesproken over wat te doen met dit industrieel monument, dat in 1961 stilgelegd zou worden. Pas in ’81 aan de slag gegaan om te restaureren en dankzij vrijwilligers is het helemaal gerestaureerd. Al 33 jaar is dit een monument van bedrijf en techniek en geschikt voor publiek.”

Hoofdspreker Arie Slob legde een gedeelte van de geschiedenis van de Mastenbroekerpolder bloot. Hij benadrukte daarbij het belang van het stoomgemaal: ‘Het water kwam iedere keer weer terug.’ Dat was dan ook de reden dat het gemaal in werking werd gesteld: “Hasselt, Zwolle en Kampen hadden hier belang bij”, volgens Reijnen.

Bilder is er daarom trots op: “Het kan nog steeds fungeren, dankzij een heel aantal mensen die hun vrije tijd erin steken. Als zij er niet waren dan zou het stoomgemaal niet in deze staat zijn.”