Genemuiden in de Tweede Wereldoorlog (4)

Trijn van Berkum-Booi is een geboren Genemuidense. De inwoonster van Nieuwleusen heeft haar herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog opgeschreven. Genemuiden Actueel publiceert die. Vandaag over de eerste periode van de oorlog in Genemuiden.

In de eerste oorlogsjaren bleef het tamelijk rustig in Genemuiden.

Een kleine bezetting van 16 Duitsers had zich geinstalleerd in een mooie woning in de buurt van de Boerenleenbank. Er waren een paar dikke mannen bij, van boerenafkomst zo te zien.

Op een dag kwam één van hen de winkel binnen.Mijn moeder hielp net een paar buurvrouwen. Ze lieten de Duitser voorgaan, hij wees naar de kadetjes die toen nog van goede kwaliteit waren. Maar mijn moeder zei:”Nee, die zijn al besteld”. Hij wees naar ander brood op de plank, maar mijn moeder schudde haar hoofd. “Het is besteld”. Ze weigerde pertinent om aan de vijand brood te verkopen. De Duitser ging met een “Heil Hitler”weer naar buiten. Omdat ik, als kind, wel raar naar haar keek op dat moment zei ze tegen mij dat onze Hendrik tegen zulke kerels had moeten vechten en dat mocht ik nooit vergeten.

Op een morgen ontploften er bij Zwolle kruitschepen, vol met munitie. Mijn vader, die net op zolder was, voelde dat de zolder golfde door de luchtdruk. En ik viel uit bed, boven op onze poes. In die tijd kregen we van school een indentiteitsplaatje, dat moest je om je nek hangen.

Ik weet ook nog dat op een dag de joodse man Cohen afscheid van ons nam. Hij kwam uit Zwolle, en was de schoonzoon van Jule [ook een Jood]. Allebei verkochten ze textiel. Jule met een handwagen en Cohen met koffers. Cohen in een zwarte jas en met zwarte hoed. En op die jas de gele jodenster, die ze moesten dragen in de oorlog.

Cohen spreidde grote lappen uit op onze tafel, en mijn moeder kocht twee lappen. Een donkerrode en een middenblauwe. Ik heb daar later twee manteltjes van gekregen. Gemaakt door kleermaker van de End, die  bij ons in de straat woonde.

Maar Cohen was die morgen stiller dan anders, hij had een oproep gekregen om zich te melden. Dus hield hij uitverkoop voor hij naar Westerbork werd gebracht. Hij raakte aan de praat met mijn vader, waar ik als kind bij stond. Het was geen opgewekt gesprek.

Cohen had tranen in zijn ogen toen hij naar de huis Bijbel wees die op de schoorsteenrand lag, en hij zei:”Booi, wat daarin staat is wél waar “Zijn bloed kome over ons en onze kinderen”! Toen bleef het stil. Hij vreesde het ergste en kwam nooit meer terug. Dat moment is voor mij onvergetelijk geworden.

Een tijd later moest ook mijn broer zich melden, omdat hij soldaat geweest was. Velen zij in die tijd ondergedoken. Hij moest op de fiets naar Zwolle, maar zette koers naar Nieuwleusen.

Daar werd hij gastvrij opgenomen in het gezin van oom Hendrik Pierik. Hij is daar een tijdje geweest tot dat het te gevaarlijk werd voor hem. Mijn oom had een dik touw uit een slaapkamerraam gehangen in geval van nood, een ontsnappingsweg.

Na een poosje kwam Hendrik weer naar huis,maar dat mocht niemand weten, en dat was moeilijk. Hij vluchtte van de ene naar de andere kamer. Want in het bakkershuis stonden altijd de deuren open voor iedereen!

In die tijd maakte hij twee schuilplaatsen, één op het keukenzoldertje en een hol in de schuur in de bakkersturf. In de nog volgende oorlogsjaren heeft hij daar vaak gebivakkeerd als er weer een razzia was.

Als er een razzia was werd Genemuiden met kettingen afgezet en stonden op de Kaai de overvalwagens te wachten. Hoe langer de oorlog duurde, hoe strenger de Duitsers werden. Ze kwamen soms zomaar onverwachts bij je naar binnen. De Grünen waren wreed en niets ontziend!

Op een zondagmorgen tijdens de kerkdienst kwam er iemand op een draf de kerk binnen. Hij fluisterde wat tegen de Voorganger op de preekstoel. Die zei dat er een razzia was begonnen. De mannen en jongens vlogen de kerk uit naar alle richtingen.

Mijn moeder stond ook op om onze Hendrik te waarschuwen die rap naar zijn turfhol verdween! Laat op de middag werd ik er op uit gestuurd om te kijken of de Moffen nog bezig waren.

Maar de straten waren leeg en rustig. Het was weer voorbij !!