Genemuiden kende in 1382 al grote jaarmarkt

Beestenmarkten kwamen vroeger in het hele land voor.

In Genemuiden wordt dinsdag de jaarlijkse Biestemerk gehouden. Maar hoe is deze traditie eigenlijk ontstaan? Genemuiden Actueel dook de archieven in.

De markt vindt haar oorsprong in de veertiende eeuw. Al in 1382 ontving de stad Genemuiden van bisschop Floris van Wevelikhoven het recht om drie vrije jaarmarkten per jaar te houden. Werden de burgers op de weekmarkten voorzien van de alledaagse behoeften, zoals brood, boter en vis, de jaarmarkten daarentegen waren grootser van opzet. Vaak werd er handel gedreven tussen de steden onderling. Iedere marktbezoeker kreeg acht dagen voor en na de markt vrij reizen, waarbij de bisschop de veiligheid garandeerde.

Het houden van deze markten raakt echter in verval. De geschiedenis van de biestemerk zoals die nu nog wordt gehouden, gaat terug tot in het midden van negentiende eeuw. Genemuiden beleefde economisch gezien zware tijden. De gemeenteraad zag zich genoodzaakt om stimuleringsmaatregelen te nernen, zoals het verbeteren van de haven, het aanleggen van een scheepswerf en het stichten van een katoenfabriek. Ook werd besloten tot het houden van week- en jaarmarkten.

De eerste jaarmarkt werd op 15 oktober 1850 gehouden. Blijkbaar is deze goed bevallen, want een jaar later vonden er al vier markten plaats, waarbij in totaal 258 stuks vee werden aangevoerd. In 1860 moesten er echter “biestemerke” opgeheven worden, omdat de aanvoer van vee drastisch terugliep. Uiteindelijk bleef de markt op de derde dinsdag in oktober tot op de dag van vandaag bestaan. De bezoekers kwamen reeds dagen van tevoren met de stoomboot aan en de logementen waren dan ook overvol. Op de dag zelf was de veehandel reeds voor dag en dauw in volle gang. Het vee werd voornamelijk door veedrijvers naar de markt gebracht. Het was een heel karwei voordat alle beesten aan de touwen stonden. In de topjaren was er een aanvoer van 700 stuks vee. De Kruisstraat en een stuk van de Langestraat stonden dan vol.

Ten gevolge van overmatig drankgebruik behoorden ook scheld- en vechtpartijen tussen burgers en arbeiders tot het vaste marktpatroon. Uit voorzorg waren er vaak marechaussees in Genemuiden. Oproerkraaiers werden in de bak achter het stadhuis gezet. Vooral voor de wat oudere jeugd was de Biestemerk een belangrijke dag. De meisjes kregen nieuwe schorten en nieuwe witte klompen. De jongens hielpen bij het veedrijven en ’s avonds was het ‘vaarsjesavond’. Dames mochten op deze avond zelf het initiatief nemen om een jongeman aan te spreken, een uitzondering in die tijd.

De derde dinsdag in oktober heeft zich ontwikkeld tot een familiedag bij uitstek. Naast de markt en de kermis is het ook een traditie om de eerste kop snert van het winterseizoen te eten. Sinds het jaar 2001 is Biestemerk niet meer zoals daarvoor. Dit was in het jaar dat er mond- en klauwzeer uitbrak in Nederland. Hierdoor was het niet meer toegestaan om vee bij elkaar te brengen in het centrum.

(Met dank aan o.a. het archief van Digibron)