Hervormde Kerk wil er voor iedereen zijn

Twee kapiteins op één schip: dat gaat niet altijd goed. Bij de Hervormde Kerk is dat echter niet aan de hand. “Het gaat heel goed”, zegt ds. Olie. Samen met ds. Hulsman vormt hij ‘de kapitein’. “Het gaat niet om ons”, voegt hij er meteen aan toe. “In de gemeente van Christus gaat het maar om Één Naam.”

De beide predikanten vullen elkaar aan, denkt Olie. “Ds. Hulsman brengt een stukje wijsheid en ervaring met zich mee, ik een stukje ruimte voor andere dingen zoals momenten in de stille week.” En ook het samenwerken lukt prima: “We hadden onlangs samen een serie themadiensten over Efeze. Dat hebben we samen gekozen.”

Terug in de geschiedenis: al langer had de Hervormde Kerk meerdere predikanten. In 2004 ging het van 3 naar 2 voorgangers. Predikant Den Ouden scheidde zich toen met een deel van de kerkgangers af naar wat later de Hersteld Hervormde Gemeente zou gaan heten. “Dat ging van beide kanten met heel veel pijn”, vertelt ouderling Jaap Visscher. Het was echter niet de enige scheuring die de kerk meemaakte.

Dat begon namelijk al in 1834. “Je had toen de ‘Afscheiding’. Een deel van de mensen kon zich niet meer vinden in leer en leven van de kerk. Toen kreeg je de Gereformeerde Kerk.” Een tweede scheuring van de Hervormde Kerk deed zich voor rond 1900. “Toen kreeg je de Gereformeerde Gemeente”, zegt Visscher. “Het ging toen vooral om de leer. Diegenen die zich afscheidden neigden naar de Oud Gereformeerde Gemeenten. Dat was  het ook een tijdje, maar dat ‘oud’ is er toch vanaf gegaan in 1919.”

Een tijd van rust brak aan voor de Hervormde Kerk in Genemuiden. Ruim een eeuw zouden er van die kerk geen afscheidingen meer plaatsvinden. De plaatselijke Gereformeerde kerk scheurde wel, in 1981, onder leiding van ds. W. van Benthem. “Dat werd toen de Christelijk Gereformeerde Kerk.”

Met die laatste kerk is er inmiddels ‘een band’ aan het ontstaan. “Naar aanleiding van de laatste synode van de Christelijk Gereformeerde Kerk en onze goede contacten met ds. Huijgen hebben we besloten een brief te schrijven.” Dat gebeurde en zo kwam het voor dat ds. Huijgen (van de CGK) op de preekstoel stond in de Hervormde Kerk en ds. Hulsman in de Christelijk Gereformeerde Kerk.

Of dat in de toekomst nog uitgebreid gaat worden naar andere kerken, dat is nog onbekend. “We moeten geen overhaaste sprongen maken”, vindt Olie. Wel is hij blij dat er diverse samenwerkingen zijn. “Het Diaconaal Platform is daar een voorbeeld van”, zegt diaken Albert Bekendam. “Dat is Zwartewaterlandbreed en daar zien we ook allerlei ontwikkelingen. Op het gebied van Wmo, maar ook vluchtelingenwerk. We kijken dan wat voor rol wij daar als kerken in kunnen spelen. En als het gaat om vluchtelingen, dan heb ik er best wel moeite mee als je hoort hoe daar hier in Genemuiden over gesproken wordt. Dat raakt mij heel erg.”

Visscher noemt het jeugdhonk 3:16 een voorbeeld van samenwerking. “Daarbij zijn mensen uit allerlei kerken betrokken.” Volgens Olie houdt de kerkenraad van de Hervormde Kerk 3:16 wel ‘bewust op afstand’. “Je moet niet alles door hetzelfde clubje (de kerkenraad) laten regeren”, vindt hij. Wel gaat er, volgens Bekendam, een kerkelijke bijdrage naar dat deel van het jeugdwerk.

Ondanks dat er diverse samenwerking is, zijn er nog steeds vijf verschillende kerken in Genemuiden. “Ik keur dat niet goed”, zegt Visscher. “Maar ik denk ook weleens dat God in al Zijn wijsheid en genade zegt: wil de een dit en de ander dat, ga dan geen ruziemaken maar doe het voor jezelf. Ik wil hiermee niet vergoelijken dat er zoveel kerken zijn. Maar het is niet alleen maar negatief. Ik zie er ook nog veel genade in. Je proeft ook in alle kerken dat ze zich afvragen: ‘waar vinden we elkaar wel?’.”

Bij de Hervormde Kerk speelt de problematiek dat veel leden de weg naar de kerk ‘niet meer vinden’. “We hebben 3200 leden”, vertelt ds. Olie. “Ongeveer de helft daarvan is betrokken. We hebben dus een vrij grote rand.”

Daartegenover staat dat de kerk niet actief mensen uitschrijft. “Dat moeten ze zelf doen”, zegt Visscher. “En er zijn ook mensen die alleen met trouwen en rouwen in de kerk komen. Die willen niet definitief ‘nee’ zeggen tegen de kerk, maar komen niet trouw. Maar als je er niet bent, dan verzaak je waarvoor God je bedoeld heeft.”

Een van de redenen dat de Hervormde Kerk geen mensen uitschrijft, is dat zij een ‘volkskerk’ is. “Voor ons heeft het wel een financieel nadeel dat er zoveel ‘administratieve leden’ zijn. Maar het geestelijke probleem is het grootste”, aldus Visscher. “Maar we blijven dankbaar voor wat we houden en bidden om een groei van Boven.”

En dat is dat de kerk elke zondagochtend twee diensten houdt en ’s middags (winter) of ’s avonds (zomer) één. “Veel mensen gaan maar één keer meer naar de kerk”, zegt Visscher. “Daarin speelt de tijdgeest in mee. ‘Wie gaat er nou nog twee keer naar de kerk?’”

In het Hervormd Centrum wordt één van de drie diensten gehouden. Alleen als het Heilig Avondmaal bediend wordt, zijn er twee diensten. Voorheen werden die diensten in de Meente gehouden. Toen de Hersteld Hervormde Gemeente vertrok uit het gebouw, werden daar weer diensten door de Hervormde Kerk belegd, zoals ook in 2004 gebeurde.

Die situatie heeft ds. Olie niet meegemaakt. “Maar ik ervaar het als positief dat er ’s zondags én doordeweeks gebruik gemaakt wordt van deze centrale ontmoetingsplek waar men elkaar spontaan kan ontmoeten.” Juist dat gebeurt ook tijdens de kerkdiensten. En, als het aan de predikant ligt, gaat dat breder dan alleen de gemeenteleden: “We willen er zijn voor iedereen.”

Dit is deel 2 in een serie artikelen over de Genemuider kerken. In die artikelen wordt een soort ‘profielschets’ gemaakt van de kerken. Aan de serie werken vier kerken mee: De Hersteld Hervormde Gemeente, de Hervormde Kerk, de Christelijk Gereformeerde Kerk en de Gereformeerde Kerk. Eén kerk, de Gereformeerde Gemeente, besloot niet mee te werken.