December (column Gerrit van Houwelingen)

Pakjesmorgen! Iedereen heeft zijn best gedaan om voor vijf euro wat aardigs te kopen. Moet een gedicht, meester? Tuurlijk. Mag een surprise? Als het maar een echte is, geen snippers met veel plakband. Onder de rekenles, zwaar op de handrem, gluren ze gedurig naar de onderbouw. Is sinterklaas al geweest? Komt ie ook nog bij ons? Eventjes verschijnt hij in de deuropening. Weg les! De meester heeft een groot memory gemaakt met de namen van de klas en allerlei tekeningetjes: roe, zak, maan, schimmel, boot en wat dies meer zij. Na de pauze zitten ze gezellig in een kring rond het spel, muziekje op de achtergrond. Wie twee gelijke kaartjes trekt, mag in de zak grabbelen en het cadeautje doorgeven.

Als de eerste melkbus zijn doffe dreun over Gaellemuun laat horen, verstijft de kooiker in z’n mand. Hij loopt naar ’t vrouwtje en legt rillend zijn kop op haar knie. Zijn baasje zoekt de riem maar weer op, want één klap halverwege de ronde, en ’t is rechtsomkeert met de staart tussen de benen naar huis, dwars door veld en beemd desnoods. Tegen de jaarwisseling raakt hij eraan gewend en als op oudejaarsdag het marktplein davert van de schoten, beurt hij alleen nog even de kop op alsof hij zeggen wil: ‘Hoor het kleine baasje toch eens’!

Kerstfeest viert de school samen in de gemeenschapsruimte. Alle klassen leveren hun bijdrage. De zijne bestaat uit een korte vertelling van tien minuten. Hij schetst een kersttafereel, anders dan normaal. Jozef staat aan het loket in Bethlehem om zijn zoon aan te geven. ‘Naam’? ‘Jezus’, zegt hij aarzelend. ‘Lekker origineel’, zie je de ambtenaar denken. ‘Vader’? Zenuwachtig trekt Jozef aan zijn baard. Die had hij kunnen verwachten. ‘Hetgeen in haar ontvangen is, dat is uit de Heilige Geest’, heeft de engel gezegd. ‘Wilt u een uittreksel uit het geboorteregister’? ‘Nee, doe maar niet, het leven is al duur genoeg’. Als hij vertrekt, draait Jozef zich bij de deur om en loopt terug. ‘Toch maar een uittreksel?’, vraagt de lokettist. Jozef schudt z’n hoofd. ‘Nee’,stamelt hij, ‘Immanuël is zijn naam…Jezus Immanuël’.

Het is tussen Kerst en Oud en Nieuw. Eind jaren vijftig. Samen met zijn zus loopt hij naar het kerkje aan de dijk. Onderweg tellen ze hunkerend de kerstbomen in de huiskamers, sommige met gekleurde lampjes. Bij hen thuis staat geen boom. Wel krijgt hij met kerst een boek. ‘Musketiers van de stedendwinger’, weet hij nog, over de veldtocht van Frederik Hendrik langs de Maas in 1632. Langs een steile helling, tussen twee kolken door, komen ze bovenop de dijk. Aan de kant van de rivier staan betonnen muurtjes, die de polder beschermen tegen extreem hoge waterstanden. Aan de andere kant liggen dijkhuisjes en daarachter een rietzee, zover het oog reikt, met in de verte rijen molens. Ze huppelen een trapje af, naar de stoep voor dijkpand, prachtig ingelegd met mozaïek-steentjes, en weer omhoog, dansend over gouden straten. ’t Is warm en licht in het klompenkerkje waar ’t vrome volk is vergaderd en over de rivier vaart die zondag een mammoet.