De muziek van Byzantium (column Herman Mateboer)

Het is alweer heel wat jaren geleden dat ik op een druilerige dag de grote Borders boeken- en muziekwinkel binnenliep in Buckhead, Atlanta. Omdat ik uren voor mezelf had en het lekker rustig was nam ik het er goed van. Eerst een kopje koffie en een krant, toen een aanvalsplan opgesteld over welke boeken ik wilde inkijken. Om te eindigen in de hoek van de cd’s.

Ik liep uiteindelijk te struinen in de afdeling van de klassieke muziek en kwam zo terecht bij een kleine verzameling cd’s met Byzantijnse koor muziek. Op de omslag afbeeldingen van kloosters met gouden koepels in de sneeuw van een uitgestrekte toendra. Foto’s van iconen en orthodoxe monniken in zwarte gewaden. Ik pakte er een handje vol mee, liep naar de balie en vroeg of ik ze kon beluisteren.

De eerste, nog altijd een van mijn favorieten, was Ancient Echos van Alexander Sedov. De soms bijna sonore zang van het mannenkoor, de diepe basso profundo’s die je bij wijze van spreken in het middenrif voelde trillen, het wegzakken tot een gefluister om dan weer aan de hand van een onzichtbare dirigent aan te zwellen en te eindigen op een acht tellen durende enkele noot. Geen vibratie, strak. Stilte, nagalm. Ik was gevloerd, kompleet verkocht en voor altijd verknocht. Het is de muziek van de Russische en Oekraïnse orthodoxe kerk. Het is melancholiek, het heeft iets mystieks, je kan de wierook ruiken, je ziet de walmende kaarsen. De muziek wordt in verschillende stijlen gezongen in Slavische landen maar ook in bijvoorbeeld Griekenland. Ga zoeken op Youtube en je belandt van het ene afgelegen klooster in de andere spaars verlichte kapel. Een van de meest tot de verbeelding sprekende kloosters is het Valaam klooster in het immense  Lagodameer, ten noorden van St. Petersburg.

De Valaambroeders hebben een eigen website waar veel van hun muziek op is te beluisteren.

Zo kwam het tot het logische vervolg dat ik wel es naar een live optreden wilde van zo’n koor. Ik had daarbij romantische voorstellingen van een reis naar Rusland en een speurtocht naar optredens van deze koren.

Omdat dat niet snel haalbare kaart bleek ging ik op zoek in Nederland waar ik tot mijn vreugde ook een klein aantal koren vond die dezelfde muziek ten gehore brachten.

Zo is er zo’n koor in o.a. Utrecht, Enschede en ook Hoorn. Bij de laatste zag ik dat ze een optreden zouden verzorgen in stokoude kerkje van Oosterland op het eiland Wieringen. Mooie locatie op een frisse lenteavond, Tweede Paasdag. 2015.

Het koor staat onder de bezielende leiding van Grigori Sarolea, een Nederlander met Russische roots, die conservatorium deed en de muziek studeerde van het land van zijn voorouders. Het mooie van Sarolea is dat hij geregeld tijdens een optreden de moeite neemt om zich tot het publiek te wenden en vol passie uitleg geeft over de oorsprong en betekenis van bepaalde liederen. Zo viert de Russische kerk ook net als de westerse, Kerst, Pasen, Pinksteren, waarbij Pasen het hoogtepunt is van de Byzantijnse ritus. Alleen worden de feesten bepaald volgens de Gregoriaanse kalender. De muziek is die van de tijd voor en tijdens Pasen, de ene keer ingetogen, dan weer uitbundig.

Het koor is met een aantal van hun cd’s te vinden op Spotify, waar een ruime keus voorhanden is van dit genre.

Zo heb ik dit koor nu tijdens hun optredens een aantal keren bezocht. Mijn broer en een goede vriend behoren ondertussen ook tot de fanclub, en zo ontstond het plan om het Hoorns Byzantijns Mannenkoor een keer in onze omgeving te laten optreden. We wonen in een streek met een sterke cultuur van (christelijke)koormuziek, dit is een rijke extra dimensie die op velen een diepe indruk maakt en dat willen we u niet onthouden.

Het Hoorns Byzantijns Mannenkoor zal optreden op donderdag 13 april, Witte Donderdag, ’s avonds om acht uur in de kerk van Mastenbroek.

De entree is 13,50 euro, bij vroegtijdig reserveren. Stuur een mailtje naar hbmmastenbroek@gmail.com. Wij sturen u dan een mail met rekeningnummer waar u het geld naar kunt overmaken. Kaarten aan deur kosten 15€. In de pauze bieden wij u een drankje aan.

Tot ziens in Mastenbroek!