‘Orgel veilig stellen voor volgende generaties’

foto: Erik Eenkhoorn

Stellages rond het orgel van de Grote Kerk, in houten kisten ervoor liggen bijna alle pijpen van het monumentale instrument. De restauratie van het Zwier van Dijk-orgel is begonnen. Tot donderdag worden de onderdelen eruit gehaald en naar Orgelmakerij Reil in Heerde gebracht. Negen maanden later moeten ze terug zijn. “Dan is het orgel veilig gesteld voor de volgende generatie”, zeggen Jan Roetman en Henk Beens

Ze zijn namens de kerk en de Stichting Stadswacht betrokken bij de restauratie. Het heeft nogal wat voeten in aarde gehad voordat de klus eindelijk kon beginnen. Dankzij ondersteuning van onder meer de provincie Overijssel is het nu mogelijk. “Het laatste groot onderhoud is in 1986 uitgevoerd en daarvoor in 1961. Toen is het orgel ook uitgebreid, waardoor we nu in feite drie orgels in één hebben”, vertelt Roetman op hoogte. Als hij naar beneden kijkt ziet hij dat de ongeveer 1800 pijpen al grotendeels in kisten zijn opgeborgen. Hij wijst verschillende onderdelen van het orgel aan. “Dit is zo verschrikkelijk ingenieus gemaakt…”, zegt hij.

Onder meer door de uitbreidingen en de periode zonder onderhoud heeft het imposante instrument wat van zijn klankkleur verloren. “Er zijn wat problemen door de menging. Sommige tonen conflicteren met elkaar, waardoor het voor organisten moeilijker is om harmonieuze combinaties van klanken te spelen”, vertelt Roetman. Door de verschillende restauraties zijn er eigenlijk drie orgels in één orgel gekomen. Na de restauratie moet dat zijn verholpen. Ook wordt bijvoorbeeld de windvoorziening verbeterd. Vrijwilligers nemen zelf de nieuwe beschildering voor hun rekening.

Historicus Henk Beens kijkt beneden naar het steeds leger wordende orgel. Desondanks is de aanblik nog steeds imposant. “Dit is het meesterwerk van orgelbouwer Zwier van Dijk uit Kampen. Het is ook het laatste orgel met een Rugpositief en spaanbalgen. Dit is echt een uniek instrument. Ook in de 19e eeuw was de gemeentezang in Genemuiden al imposant en daarom wilde de gemeente beslist een orgel dat daarbij paste, en dat de vergelijking met het vorige kon doorstaan.”

Van Dijk heeft lang aan het orgel gewerkt, weet Beens. “Deze kerk ging open op 1 december 1883 en pas met dankdag 1885 werd het orgel voor het eerst gebruikt. Dat toont de enorme culturele waarde van dit orgel wel aan”, zegt Beens. “Het is een orgel van heel Genemuiden, vind ik. Volgens mij vind je in onze stad niets dat meer culturele waarde heeft. Daarom vinden wij de restauratie ook zo belangrijk. Volgende generaties beschikken nu ook over een prachtig orgel, want we kunnen nu zeker dertig tot vijftig jaar verder”, vult Roetman aan. De terugkeer van het orgel zal kortom straks niet geruisloos plaatsvinden. Met veel activiteiten moet het orgel bij jong en oud onder de aandacht worden gebracht.

Wilt u de restauratie volgen? Meldt u dan aan: www.zwiervandijkorgel.nl/blijf-op-de-hoogte/ en like de facebookpagina: facebook.com/zwiervandijkorgel

Onderdeel van de plannen is overigens ook nog een archeologisch onderzoek. Meer details daarover worden binnenkort bekend.