Herinneringen van een schoolmeester (23)

Hij vertrekt bijtijds want je weet nooit waar je ‘ten behouwenis komt’ zoals pa dat altijd uitdrukt. Gelukkig ligt de nieuwe snelweg tussen Arnhem en Zwolle, waar zoveel om te doen was, er al weer een enkel jaar. Boven Zwolle lijkt de horizon in het heldere ochtendlicht zeker tien kilometer ver weg te liggen. Na wat gekronkel net voor de brug bij Hasselt houdt de wereld helemaal op. Geen huis, zelfs geen boom staat tussen hem en al die oneindigheid, schrijft Geert Mak in ‘Reizen zonder John’ als hij het Texaanse landschap beschrijft in zijn boeiende boek over Amerika. Het is begin april 1978 en hij wordt verwacht in de sollicitatiestoel bij voorzitter Hendrik Jan de Boer op de Top, waar zelfs die oneindigheid ophoudt. Er is nog een sollicitant.

Een week later geeft hij proefles, thuis in Achterberg op zijn vertrouwde plekje, waar hij inmiddels al weer acht jaar onderwijzer is. Hij valt nipt af, de ander wordt benoemd, met acht tegen zes klapt later iemand uit de school. Het boeit hem niet, want de kennismaking met het team is onderkoeld, onwennigheid blijkt achteraf. Bij het bestuur ligt hij alleen maar op de weegschaal. Of hij weet wat de drie Formulieren van Enigheid zijn? Dat bestuurslid zat dus te slapen toen hij zojuist vertelde dat hij het testimonium voor catecheet in de Nederlands Hervormde Kerk had behaald en bevoegd was godsdienstles te geven op de middelbare school.

Eind april weer een telefoontje. Of hij nog een keer langs wil komen. De benoemde heeft zich teruggetrokken. Vindt de woning niks die bij de school hoort, Jan van Arkelstraat 1, nu door de huidige bewoner prachtig gerenoveerd. Zelf heeft hij ook weinig trek meer en denkt erover als godsdienstleraar te solliciteren. Uiteindelijk weet Hendrik Jan hem over de streep te trekken. Net op tijd gooit hij zijn ontslagbrief bij het bestuur in Achterberg op de mat: 30 april met drie maanden opzegtermijn. ’t Zouden 32 jaar Gaellemuun worden. Maar goed dat je niet alles van te voren weet.

Als in een bestuursvergadering, meestal na een wisseling van de wacht, het agendapunt ‘schoolbezoek’ ter tafel komt, moet hij altijd denken aan Willem de Mérode. Deze krijgt als onderwijzer regelmatig bezoek van de dominee en een ouderling, die namens de kerkenraad de bijbelvertelling komen beluisteren. ‘Ze willen alleen maar weten of ik goed Cocks vertel’ schrijft hij aan een vriend. Zelf maakt hij het als beginneling in Achterberg ook mee. De hervormde dominee en de oud-gereformeerde preeklezer komen met de keursteen langs. Jezus’ ontmoeting met de Samaritaanse vrouw is net aan de beurt. Vijf mannen gehad en met de zesde woont ze samen. Hij heeft het lef niet om met de Stones te beginnen: I can’t get no satisfaction.

Schoolbestuurders die over identiteit beginnen? Hij neemt ze met een korrel zout. Credo’s worden ingezet als contract: wie ze ondertekent hoort erbij. Het draait niet om de waarheid als Persoon, maar om de macht van het eigen concept

Gerrit van Houwelingen